Home (or) Office: ambivalente kantoorwerelden tussen het Ik en het Wij.
Magazine Contact #25
Het was een zomers bericht dat bij arbeidspsychologen, trendonderzoekers en economen de alarmbellen liet rinkelen: in juli kondigde het Amerikaanse technologische bedrijf Automattic, dat de wereldwijd bekende webhosting-dienst WordPress.com runt, aan dat het zijn fysieke kantoor in San Francisco gaat sluiten. Sinds enkele weken is de chique fabrieksloft in de 29e straat in Bernal Heights, een in 2013 gerenoveerd pakhuis in het zuiden van de stad, op het wereldwijd actieve onroerendgoedplatform Colliers International beschikbaar voor verdere verhuur. Doorslaggevend voor de sluiting waren geenszins economische redenen, maar veeleer sociale, logistieke, intermenselijke. Van de in totaal 550 medewerk(st)ers die bij Automattic San Francisco werkzaam zijn, zouden er steeds minder de weg naar het werk hebben gevonden. Op sommige dagen, kan men zich herinneren, zouden er maar net vijf mensen tegelijkertijd op kantoor hebben gezeten. "Wij laten onze medewerkers vrij in de plek waar ze willen werken", aldus bedrijfswoordvoerder Mark Armstrong. "Als iemand liever thuis, bij Starbucks of in een commerciële Coworking Space wil werken, dan krijgt hij of zij de kosten die daarvoor ontstaan, terugbetaald." Tot wel 250 US-dollar bedraagt de maandelijkse terugbetaling. De ongebruikelijke beslissing van Automattic heeft ook daarom opzien gebaard, omdat de opheffing 180 graden indruist tegen alle tot nu toe gecommuniceerde trends. "Wereldwijd is er sprake van Coworking, Desk Sharing, Employer Branding, communicatiecultuur en welzijn op de werkplek, en dan is er plotseling een bedrijf dat zich fysiek helemaal opheft", aldus de Salzburger arbeidspsycholoog Christian Blind, die zelf klant van WordPress. com is en daar al van enkele webhosting-diensten gebruikgemaakt heeft.
"Ik kan goed begrijpen dat gestandaardiseerde en geformaliseerde processen zoals webhosting goed geoutsourcet kunnen worden", denkt Blind. "Maar de stap naar complete opheffing is een riskante." Het gevolg daarvan: de emotionele component gaat verloren, het team valt uit elkaar, de klassieke Corporate Identity verdwijnt steeds meer. "Maar het grootste gevaar zie ik in de slinkende veerkracht van het bedrijf. Hoe meer de mensen zelfstandig en decentraal werken, des te minder heb ik ze in tijden van crisis in de greep. Op enig moment is het bedrijf foetsie. Duurzaamheid ziet er anders uit." Op andere plekken heeft men precies dit gevaar allang onderkend. IBM, Yahoo en veel andere bedrijven lokken hun medewerkers, nadat ze deze enkele jaren geleden zelf naar het Home Office en in het bureaucratische nomadendom hebben gedreven, met een aantrekkelijk comfort- en communicatie-aanbod weer terug naar kantoor.
Ook Bernhard Kern, CEO van Roomware Consulting GmbH, ziet dat men zich duidelijk afkeert van het Home Office. "De wens naar decentralisatie neemt af. De bedrijven vertonen weer de neiging om het team bij zich te hebben en de competentie op één plek te bundelen." Anders dan vroeger beperkt het fenomeen van thuiswerken zich tegenwoordig meestal tot het middelste managementniveau. Heel algemeen adviseert de consultant om dergelijke grote beslissingen van geval tot geval gedetailleerd af te wegen: "Zonder kantoor verhoogt men de flexibiliteit en de eigen verantwoordelijkheid van de medewerkers. Met het kantoor groeit echter het wij-gevoel, de emotionele binding en de veerkracht van het gehele bedrijf." Er is geen kant-en-klaar recept. Dat is alleen al te zien aan de huidige ambivalentie en aan de elkaar tegensprekende trends tussen het Ik en het Wij. In tijden van een labiele, voortdurend veranderende arbeidscultuur is te verwachten dat de discrepanties in de komende jaren nog verder zullen toenemen.
Hoe zegt Mark Zuckerberg, het gezicht achter Facebook het ook alweer? "Voor een generatie die zowel flexibiliteit als stabiliteit waardeert, is een hybridemodel het meest geschikt. Bepaal of u liever in werken op kantoor of telewerken wilt investeren. En zet vervolgens een systeem op dat voor sommige personen ook het tegendeel toelaat."
Wojciech Czaja